Współodczuwanie - numer 42

Prowadząc działania zrozumieliśmy, że bez zmiany naszych postaw, trudno nam będzie zachować środowisko naturalne. Jak żyć w harmonii z przyrodą? Zaproponowaliśmy dzieciom, młodzieży i dorosłym edukację poprzez działanie – program edukacji ekologicznej „Zaadoptuj rzekę”

W 2006 roku wspólnie zaadoptowaliśmy ponad 200 rzek, strumieni, potoków i stawów.

Leżą przede mną książki poświęcone rzekom. Zbiory poezji, eseje, historyczne opisy wędrówek oraz opowieści zdobywców samotnie spływających kanionami dzikich strumieni. Rzeki w tych książkach jawią się jako wspaniałe żywicielki, narratorki legend i baśni, ale także jako żywe, niebezpieczne i piękne towarzyszki naszego, ludzkiego życia.
Już Adam Mickiewicz w Wilii, pieśni z Konrada Wallenroda, opisuje rzekę jako żywą istotę.
„Wilija, naszych strumieni rodzina,
Dno ma złociste i niebieskie lica,
Piękna Litwinka, co jej czerpa wody,
Czystsze ma serce, śliczniejsze jagody”
Dzieje się tak i z nami, ludźmi XXI wieku, kiedy stoimy nad brzegiem rzeki i wsłuchujemy się w jej śpiewne gadanie. Kiedy w pogoni za szczęściem doczesnym, odgrodzeni od przyrody, jej siły i uroku, nagle otrzymujemy dar spokoju i zadumy, możemy wsłuchać się w wielowiekowy głos rzeki. Nie tak dawno wybrałem się nad strumień, który więcej niż dziesięć lat temu sprzątałem z przyjaciółmi i wolontariuszami Klubu Gaja. Spacer który odbyłem jego brzegiem był bardzo smutnym doświadczeniem. Wszędzie, gdzie to tylko było możliwe, leżały całe sterty śmieci. Ogromne ilości.
Nie mogłem uwierzyć, że ciągle nie możemy nauczyć się szacunku wobec tak podstawowych wartości, jak rzeka, las, zwierzę. Co trzeba zrobić, abyśmy zrozumieli, że niszczymy nasze wspólne dobra, a nie niczyją rzekę czy potok? Wielu z Was odpowie, że edukacja jest być może jedyną droga zmiany zachowań i postaw. Tak, to prawda. To część prawdy. Ważne jest także egzekwowanie istniejącego prawa, które zabrania takich działań, czy informowanie w mediach o skutkach wynikających z takiej bezmyślności. Dlatego też program Klubu Gaja „Zaadoptuj rzekę” skierowany jest nie tylko do szkół, ale także do instytucji, organizacji czy biznesu.
Powinniśmy w różny sposób zachęcać do pracy społeczności lokalne, gdyż to właśnie od nas zależy, jak będzie wyglądało miejsce, w którym żyjemy. Bardzo często słyszymy pytanie, zwłaszcza od współpracujących z nami szkół, czy mają przystąpić do programu, choć nie ma w ich pobliżu większych rzek czy nawet stawu, czy potoku. Oczywiście, że możecie. Dlatego, że woda jest wszędzie. Możecie skoncentrować się na wydarzeniach związanych ze sztuką, zorganizować konkurs plastyczny czy przygotować lekcję tematyczną. Najważniejsze, aby dostrzec „element wody” we wszystkim, co nas otacza. Jest to tym ważniejsze, że na naszych oczach zaczyna zmieniać się klimat i brak czystej wody stanie się poważnym problemem społecznym, i ekonomicznym. Program Klubu Gaja „Zaadoptuj rzekę” daje bardzo szerokie możliwości uczestnictwa w społecznym działaniu.
Do zobaczenia nad rzeką!
Jacek Bożek

Jeszcze raz zapraszamy wszystkich chętnych do udziału w programie i przysyłania do nas kart zgłoszeń,

które można pobrać z naszej strony internetowej /zaadoptuj_rzeke/
Czekamy na wasze sprawozdania z podjętych działań w ramach adopcji rzek. Przesyłajcie nam relacje, zdjęcia wycinki prasowe.

Z tych materiałów zostanie przygotowana wystawa „Jak zaadoptować rzekę”, którą placówki oświatowe w całym kraju otrzymają w czerwcu.

Inicjatywa corocznych obchodów Światowego Dnia Wody – 22 marca, narodziła się w 1992 roku podczas Konferencji ONZ dotyczącej Środowiska i Rozwoju w Rio de Janeiro. Woda ma zasadnicze znaczenie dla zrównoważonego rozwoju, włączając w to integralność środowiska naturalnego, poprawę warunków życia – jest nieodzowna dla ludzkiego zdrowia i dobra. Na świecie woda pitna staje się dobrem deficytowym. Co roku obchodom Światowego Dnia Wody towarzyszy wiele imprez o charakterze informacyjnym: festiwale filmowe, wielkie wydarzenia medialne, których głównym tematem jest woda. Ty także możesz włączyć się w obchody Światowego Dnia Wody. Zaadoptuj rzekę!

Poniżej przedstawiamy przykład obchodów Światowego Dnia Wody w Oleśnicy i adopcji rzeki Widawy.

„Zachowaj błękit wody” pod takim tytułem uczniowie Szkoły Podstawowej nr 2 im. J. Kilińskiego w Oleśnicy obchodzili Światowy Dzień Wody w 2006 r. Na lekcjach przyrody, plastyki, godzinach do dyspozycji wychowawcy oraz zajęciach Szkolnego Koła Ligi Ochrony Przyrody poszukiwali informacji na temat rzeki płynącej przez miasto. Posługując się mapą powiatu oleśnickiego sformułowali następujące wnioski:
•pod względem hydrograficznym ziemia oleśnicka należy do prawego dorzecza Widawy;
•cechą charakterystyczną dorzecza Widawy jest jego asymetria, ma ono rozwinięte prawe skrzydło zwłaszcza
w środkowym odcinku, lewe natomiast pozbawione jest dopływów;
•rzeka mająca 110 km długości, opływa Równinę Oleśnicką od wschodu i od południa;
•Widawa jako rzeka nizinna płynie powoli w rozległym korycie, tworząc miejscami meandry;
•najdłuższym dopływem Widawy jest potok Oleśnica, mający 42 km długości;
•przepływa on przez środek regionu, wypływa z południowych stoków Wzgórz Twardogórskich na wysokości 202 m n.p.m, w pobliżu wsi Drogoszowice;
•początkowo płynie na południe, poczym skręca na południowy zachód, opływa miasto Oleśnicę od północy i następnie między Smardzowem i Borową porzuca dotychczasowy kierunek, by płynąć ponownie na południe; w końcowym biegu skręca na zachód i na południe od Śliwic wpada do Widawy. (...).
W szkolnym konkursie plastycznym uczniowie zaprezentowali prace wykonane różnorodnymi technikami, tematycznie związane z wodą. Przygotowali wystawę z wykorzystaniem materiałów edukacyjnych przesłanych do szkoły przez Klub Gaja. Materiały pt. „Zaadoptuj rzekę” zostały wyeksponowane na wystawie razem z Marzannami wykonanymi przez każdą klasę. Uczniowie układali rymowanki i przysłowia związane z wodą. Obliczali indywidualne dobowe zużycie wody przez 1 osobę i zużycie wody przez całą rodzinę. Klasy szóste udały się do Zakładu Uzdatniania Wody i zapoznały się z procesem uzdatniania wody. Swoje spostrzeżenia uczniowie przedstawili w indywidualnych sprawozdaniach. Badanie czystości wody przeprowadzili członkowie Szkolnego Koła Ligi Ochrony Przyrody. Swoje wyniki zaprezentowali w formie plakatu.
Szkoła Podstawowa nr 2 w Oleśnicy
dyrektor szkoły
Maria Susidko

Pragniemy poinformować, iż zgłosiliśmy nasze przedszkole do akcji „Zaadoptuj rzekę”. Z tej okazji nasze przedszkolaki wybrały się nad niewielką rzeczkę „Trzebyczkę”. Dzieci z ochotą podjęły wyzwanie opiekowania się przybrzeżnym terenem. W wyprawie nad rzeczkę towarzyszyli nam rodzice, wspólnie zbieraliśmy leżące nad brzegiem śmieci. Następnego dnia dzieci malowały to, co zapamiętały z wycieczki. Wszystkie prace zostały wywieszone w głównym holu naszego przedszkola. Cały rok szkolny będziemy pogłębiać wiedzę na temat fauny i flory naszej rzeki. Zajęcia będziemy prowadzić metodą projektu, aby w nasze działania włączyć również rodziców. Końcowym efektem projektu będzie album dotyczący naszej rzeki. Pod koniec roku szkolnego dzieci przystąpią do konkursu na temat naszej rzeki, a następnie będą mogły zdobyć odznakę „Młodego Ekologa”. Pragniemy, aby nasze przedszkolaki stały się „strażnikami” przyrody.
Dorota Smędzik, Małgorzata Stańkowska-Wilk,
Lidia Kuster, Anna Nawrot
Przedszkole nr 28 w Dąbrowie Górniczej

W roku szkolnym 2006/2007 grupa „Jaskółek” przystąpiła do programu „Zaadoptuj rzekę”. Działania rozpoczęliśmy od zorganizowania wystawy plakatów oraz prac dzieci na temat „Nasza rzeczka – potok Kokociniec”
Następnie odbyliśmy wycieczkę nad pobliski potok Kokociniec, który chcieliśmy zaadoptować. Podczas spaceru dzieci obserwowały nurt, głębokość, czystość wody i brzegów potoku, stwierdziły, że na brzegach jest sporo śmieci.
Następnego dnia zaopatrzeni w rękawice oraz worki wyzbieraliśmy wszystkie śmieci i pobraliśmy próbkę wody z potoku. Po powrocie do przedszkola, podczas zabawy badawczej, dzieci porównywały wodę pobraną z rzeczki z wodą z kranu, stwierdziły, że woda jest zanieczyszczona i brzydko pachnie. Postanowiły, że staną się strażnikami rzeczki, zaopiekują się nią, będą nawoływały do utrzymania porządku w jej otoczeniu. Kolejnym punktem naszego planu było spotkanie z leśniczym, który poszerzył wiedzę dzieci na temat pobliskiej rzeczki. Kolejnym naszym działaniem (listopad 2006) będzie zaproszenie do przedszkola pracownika oczyszczalni ścieków, który wyjaśni nam, jak pracuje oczyszczalnia i ile pracy trzeba włożyć w proces oczyszczania wody oraz uświadomi, jak potrzebna jest woda do życia, ludziom i zwierzętom. Jaki stanowi bezcenny skarb. W kwietniu 2007 roku w ramach tygodnia czystości wód dzieci zapoznają się z zasadami racjonalnego gospodarowania wodą, poznają sposoby jej oszczędzania oraz wezmą udział w konkursie plastycznym pt.: „Kropelka – drogocenny skarb”. Dzieci poznają również piosenkę na temat czystości wody i zasad jej oszczędzania.
Dla rodziców przeznaczona będzie gazetka ścienna na temat oszczędzania wody oraz plakaty wykonane przez dzieci.
Miejskie Przedszkole nr 99 w Katowicach
Gabriela Skrzypczak, Małgorzata Kołodziej

Drugi rok opiekujemy się naszym potokiem Aleksandrem dopływem Jamny w ramach akcji „Zaadoptuj rzekę”. Czujemy się odpowiedzialni za naszą rzekę, więc kilka razy w ciągu roku chodzimy sprzątać jej brzegi. Szczególnie dużo śmieci i butelek po napojach uprzątnęliśmy zaraz po wakacjach we wrześniu.
Nasza rzeka płynie przez park i jest częścią zbudowanego na niej stawu rekreacyjnego, więc mamy możliwość odbywania nad nią ciekawych zajęć. W tym roku interesowaliśmy się wodą w rzece i stawie, a w szczególności organizmami w niej żyjącymi. Obserwowaliśmy zwierzęta żyjące nad nią: żaby, ropuchy, kaczki krzyżówki, nartniki i ptaki z parku, które korzystają z kąpieli przy brzegach. Określaliśmy ich cechy przystosowawcze do życia w swoim środowisku.
Na zajęciach koła omawialiśmy znaczenie wody dla człowieka i otaczającej nas przyrody. Na koniec jesiennych zajęć zrobiliśmy wystawę prac plastycznych poświęconych naszej rzece.
opiekun koła: Gabriela Hamm
Koło przyrodniczo-ekologiczne „KAMELEON”
Szkoła Podstawowa nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi w Mikołowie

Program edukacji ekologicznej „Odkryj swój park” realizowany jest od sierpnia 2006. Adresatem programu są dzieci i młodzież z placówek oświatowych województwa śląskiego. Celem programu edukacji ekologicznej „Odkryj swój park” jest zainspirowanie dzieci i młodzieży do działań proekologicznych poprzez rozbudzenie wśród nich ciekawości i zainteresowania swoją miejscowością i środowiskiem przyrodniczym oraz odkrycie lokalnie cennego przyrodniczo miejsca – na przykładzie parku gminnego w Wilkowicach.

W październiku w ośrodku Klubu Gaja w Wilkowicach w ramach projektu „Odkryj swój park” odbyły się warsztaty edukacyjno-artystyczne pod hasłem „ekologia poprzez sztukę”. Do udziału w zajęciach zaprosiliśmy młodzież z Gimnazjum w Bystrej i w Wilkowicach oraz z Gimnazjum Waldorfskiego z Bielska-Białej. Wspólna praca twórcza okazała się niezwykle inspirująca i dała nam wiele radości. Pozwoliła także na lepsze poznanie się młodzieży i zawiązanie nowych znajomości. Poczatki były trudne, gdyż ciężko było nam sobie wyobrazić ptaka z patyków i wilkiny, a co dopiero go zrobić. Jednak pod wprawnym okiem artystów – Waldemara Rudyka i Beaty Tarnawy, którzy prowadzili zajęcia – okazało się to nie takie straszne. Najpierw pracowaliśmy nad tułowiem ptaka – konstrukcją, do której nastepnie doczepialiśmy głowę i skrzydła. Do pracy wykorzystywaliśmy gałęzie i patyki znalezione w parku, a do ich łączenia używaliśmy drutu i gwoździ. Okazało się, że niektórzy z nas pierwszy raz trzymali w rękach młotek. Jednak po kilku chwilach praca szła już gładko. Jeszcze tylko troche wyobraźni – jaką zrobić głowę, a jakie skrzydła – i ptak gotowy. Pracowaliśmy w trzech grupach, tak więc powstały trzy ptaki, każdy inny, niepowtarzalny. Ptaki powiesiliśmy w parku między drzewami. Ciagle jeszcze cieszą nasze oczy. Planujemy już kolejne zajęcia dla młodzieży, być może powstaną kolejne rzeźby, które ozdobią park.
Jolanta Migdał

* * *
Warsztaty plastyczne w Klubie Gaja dotyczące konstruowania rzeźb z drewna były dla nas niezwykle twórcze. Mieliśmy okazję spotkać nowych ludzi, spróbować swoich sił w kreowaniu przestrzennych form i poznać lepiej otaczający nas świat. Pomogliśmy w akcji, która ma spowodować, że nasze miejsce zamieszkania stanie się ładniejsze i bardziej przyjazne człowiekowi.
Dorota Aniszewska
uczennica kl III c Gimnazjum im. Juliana Fałata w Bystrej

* * *
Warsztaty w Klubie Gaja były udanym pomysłem. Poznałam sposoby montowania przestrzennych figur. Nauczyliśmy się tam tworzyć ciekawe konstrukcje z prostych elementów.
Można było rozwinąć wyobraźnię przestrzenną i nauczyć się przydatnych czynności m.in. wbijania gwoździ. Satysfakcję sprawił nam pomysł ozdobienia parku rzeźbami z gałęzi. Mam nadzieję, że takie warsztaty będą jeszcze kiedyś organizowane.
Natalia Kosek
uczennica kl III a Gimnazjum im. Juliana Fałata w Bystrej

* * *
Zajęcia w Klubie Gaja stanowiły interesujące uzupełnienie szkolnych zajęć plastycznych. W szkole dominują płaskie prace rysunkowe i malarskie. Konstruowanie form przestrzennych w warunkach szkolnych jest z wielu powodów trudne do wykonania. Zaproszenie uczniów do pomocy nad formowaniem przestrzennych ptaków uważam za bardzo ciekawą koncepcję.
Wiesław Tomaszek
nauczyciel plastyki w Gimnazjum im. Juliana Fałata w Bystrej

W ramach projektu „Odkryj swój Park” prowadziliśmy warsztaty „Jak działać na rzecz środowiska lokalnego”. W zajęciach uczestniczyła młodzież szkół z gminy Wilkowice. Tematem zajęć było przedstawienie sposobów prawnych ochrony środowiska oraz praktyczne wykorzystanie zdobytej wiedzy. Przekazaliśmy również podstawowe informacje na temat rozpoznawania najbardziej popularnych gatunków drzew. Zapoznaliśmy uczestników z gatunkami roślin chronionych występujących na terenie parku gminnego w Wilkowicach oraz ideą ochrony gatunkowej roślin. Przedstawiliśmy również specyfikę działania organizacji społecznej broniącej przyrody, metody naszego działania, które wykorzystujemy w codziennej pracy.
W części praktycznej zajęć młodzież zapoznała się z procedurą zgłaszania drzew jako pomniki przyrody. Wspólnie wypełnialiśmy wnioski o uznanie drzewa za pomnik przyrody. Celem zajęć było przygotowanie uczestników do samodzielnego wypełniania i składania wniosków. Warsztaty zakończyły się zgłoszeniem drzew do ochrony pomnikowej. Chcielibyśmy, aby w naszym gminnym parku w Wilkowicach objęto ochroną jednego buka, jednego jesiona, jednego dęba szypułkowego oraz grupę dębów szypułkowych. Odpowiednie dokumenty zgłosiliśmy już do Urzędu Gminy w Wilkowicach. Warto pamiętać, że pomnikiem przyrody może być nie tylko pojedyncze drzewo, ale również ich grupa. Podstawowym warunkiem, jakie musi spełnić drzewo, aby zastać uznanym za pomnik przyrody jest jego średnica. Pomiarów średnicy drzew należy dokonywać na wysokości 1,3 m nad ziemią. Na uznanie drzewa za pomnik przyrody mają wpływ również inne czynniki np. pokrój, stan zdrowotny itp. warto również do wniosku dołączyć dokumentacje fotograficzną obiektu.
Jarosław Kasprzyk