Współodczuwanie - numer 45

	Wydanie i opracowanie biuletynu dofinansowane zostało ze środków FIO
	Wydanie i opracowanie biuletynu dofinansowane zostało ze środków Eurogroup for Animals
	Cztery kolumny drukowanej wersji biuletynu zostały dofinansowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach

Grudzień 2007

Ratujemy płazy

zwierzęta dzikie

Klub Gaja od roku 1999 r. prowadzi działania na rzecz ochrony płazów, które coraz częściej potrzebują naszej pomocy i opieki. Każdy z nas może informować władze lokalne czy regionalne o zbiornikach i oczkach wodnych oraz innych miejscach, gdzie występują płazy. Możemy także wskazywać władzom lokalnym i instytucjom drogowym odcinki dróg, gdzie płazy giną pod kołami samochodów. Płazy potrzebują naszej pomocy. Pamiętajmy o nich.

Cel działania
Podniesienie świadomości społecznej na temat ochrony różnorodności biologicznej, w szczególności ochrony płazów oraz zainspirowanie społeczności lokalnych do podejmowania działań na rzecz ochrony płazów.

Na Ziemi występuje 5918 gatunków płazów, z tego 32,2% – 1896 gatunków, zagrożonych jest wymarciem.
W Polsce występuje 18 gatunków płazów i wszystkie objęte są ochroną prawną.

O płazach
Wszystkie dorosłe płazy występujące w Polsce są drapieżnikami odżywiającymi się wyłącznie żywymi zwierzętami. Przeważnie ich ofiarami są drobne kręgowce, jak stawonogi i ich larwy, ślimaki, pierścienice, a także komary, dżdżownice, wije i pająki. Płazy występujące w Polsce dzielimy na dwa rzędy: ogoniaste (Urodela) i bezogonowe (Anura). Natomiast żaby (należące do rzędu bezogonowych) dzielimy na dwie grupy: tzw. „żaby zielone”, czyli „wodne” oraz na „żaby brunatne”, czyli „trawne”. Życie płazów związane jest z dwoma środowiskami: wodnym i lądowym. Płazy składają jaja zwane skrzekiem w wodzie, w której następuje rozwój larwalny. Wszystkie płazy są zwierzętami zmiennocieplnymi, co oznacza, iż temperatura ich ciała dostosowuje się do temperatury otoczenia. Na okres zimy płazy zakopują się w ściółce leśnej, pod korzeniami drzew lub na dnie potoków. W sen zimowy tzw. anabiozę płazy zapadają późną jesienią, a pierwsze płazy budzą się w marcu i od razu przystępują do godów.

Różnorodność biologiczna

W naszej najbliższej okolicy, bez względu czy mieszkamy na wsi czy w mieście, żyje ogromna ilość różnych zwierząt. Często nie zwracamy na nie uwagi. Działania na rzecz ochrony zwierząt każdy z nas może podjąć na wiele różnorodnych sposobów, często bardzo prostych. Jedną z grup zwierząt, które wymagają naszej pomocy i uwagi są zwierzęta dzikie. Ta grupa zwierząt jest bardzo ważna ze względu na ochronę różnorodności biologicznej. Starając się zobrazować w prosty sposób, czym jest różnorodność biologiczna można powiedzieć, iż jest to zbiór wielu organizmów żywych (zwierząt i roślin), różnorodnych gatunków występujących w danym ekosystemie (lądowy, rzeczny, morski). Im większa jest liczba różnych gatunków zwierząt i roślin na danym obszarze, tym różnorodność biologiczna na tym terenie jest bogatsza, a co za tym idzie, ten system ekologiczny jest trwalszy i pełniejszy. Płazy wczesną wiosną masowo migrują z miejsc zimowania do najbliższego zbiornika wodnego. Niestety często trasa ich migracji przecina się ze szlakami komunikacji człowieka. Jednym z największych zagrożeń dla płazów są właśnie takie miejsca, gdzie ich szlaki wiosennej migracji przecinają się z drogami i ulicami, na których płazy masowo giną pod kołami samochodów. Każdy z nas może podjąć działania zapobiegające rozjeżdżaniu płazów na jezdniach i drogach. Można to robić na kilka sposobów. Po pierwsze, możemy ustalając z administratorem drogi ustawić znak drogowy ostrzegający kierowców o migracji płazów. Po drugie możemy przenosić płazy przez jezdnię. W tym celu należy po uzyskaniu odpowiedniej zgody od administratora drogi oraz Komendy Policji ustawić płotki w celu zabezpieczenia wejścia płazów na jezdnię oraz co kilkadziesiąt metrów wkopać wiaderko, do którego płazy będą wpadać, aby następnie przenieść je w wiaderku przez jezdnię. Kolejnym sposobem może być podjęcie próby ochrony czynnej zbiorników wodnych, cieków i terenów zielonych, na których występują płazy, a także zapobieganie zanieczyszczaniu i osuszaniu tychże zbiorników jako kluczowych miejsc rozrodu i bytowania płazów. Działania te są niezbędne dla zachowania stabilności populacji płazów.

Co zagraża płazom?
W ostatnich kilkudziesięciu latach znacznie spada liczebność krajowych gatunków płazów. Główne tego przyczyny to:

–wzrost ilości chemicznych środków ochrony roślin i nawozów sztucznych stosowanych w rolnictwie,

–niszczenie i zaśmiecanie miejsc rozrodu płazów,

–zasypywanie i osuszanie drobnych oczek wodnych, łąk, bagien i mokradeł,

–ogólne zanieczyszczenie środowiska,

–wiele płazów ginie na drogach pod kołami pojazdów podczas wędrówek do zbiorników wodnych, gdzie odbywają gody i składają skrzek oraz w drodze do miejsc żerowania i zimowania. 

Co możesz zrobić?
1.Nie zasypujcie oraz nie zaśmiecajcie oczek i zbiorników wodnych oraz innych wilgotnych miejsc (np. łąki, mokradła) w waszym otoczeniu oraz zwracajcie uwagę na to innym.

2.Przygotujcie o płazach gazetkę szkolną, konkurs plastyczny, przedstawienie, na które zaprosicie społeczność szkoły.

3.Możecie przygotować audycję w szkolnym radiowęźle lub lokalnym radio, na temat ochrony płazów.

4.Jeśli macie taką możliwość wykonajcie w szkolnym ogrodzie całoroczne oczko wodne, w którym płazy będą mogły przebywać. Brzegi oczka wodnego wyprofilujcie tak, aby płazy mogły swobodnie wchodzić i wychodzić z niego.

5.Odszukajcie w swojej najbliższej okolicy miejsca występowania płazów, rozpoznajcie ich gatunki i co roku monitorujcie te miejsca.

6.Poinformujcie Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody, najbliższy Urząd Miasta lub Gminy, lokalne organizacje ekologiczne o występujących w waszym otoczeniu płazach.

7.Pamiętajcie! Przesyłajcie do nas relacje z podjętych działań, zdjęcia, dzielcie się pomysłami, aby innych zainspirować do podobnych działań na rzecz ratowania płazów!

Żaba trawna
Rana temporaria
to najpospolitszy gatunek żab brunatnych w Polsce. Ciało jest krępe, wydłużone, pysk szeroki. Tylne kończyny są długie i mocne, zdolne do wykonywania dalekich skoków. Skóra jest delikatna i gładka. Ubarwienie jest bardzo zmienne i częściowo dostosowuje się do otoczenia. Cechą charakterystyczną gatunku jest ciemna, prawie czarna plama skroniowa.

Ropucha szara
Bufo bufo
jest naszą największą ropuchą. Kształt ciała jest masywny, krępy. Pysk jest szeroki, skóra grzbietu silnie chropowata i pokryta licznymi brodawkami. Oczy duże, osadzone bocznie, z poziomymi źrenicami. Bardzo duże i wyraźnie odcinające się od reszty ciała są bochenkowate skupiska gruczołów jadowych, zwane parotydami. Ropucha szara jest wybitnie lądowym płazem, w wodzie przebywa jedynie w okresie godów.

Dzień Brzydkich Zwierząt
Dobry pomysł

Co roku Szkoła Podstawowa w Skulsku obchodzi Dzień Zwierząt Brzydkich. W 2006 roku uczniowie przygotowali „Sąd nad ropuchą”, argumentując „za i przeciw” ochronie płazów. Skierowali apel do mieszkańców gminy – „Żaby i ropuchy to najlepsi przyjaciele naszych ogrodów” oraz zwrócili się do wszystkich sołtysów gminy z prośbą o umieszczenie plakatów z apelem do mieszkańców w takich miejscach, aby informacje o ochronie płazów dotarły do największej ilości odbiorców.

Kurka wolna!

zwierzęta gospodarskie

W październiku 2005 roku Klub Gaja rozpoczął wraz z innymi członkami Eurogroup for Animals ogólnoeuropejską kampanię na rzecz poprawy dobrostanu brojlerów i kur niosek. Klub Gaja, od 1998 roku bierze udział w pracach Eurogroup for Animals – organizacji z siedzibą w Brukseli, skupiającej najważniejsze grupy zajmujące się ochroną praw i dobrostanu zwierząt z krajów Unii Europejskiej.

Cel działania
Wzrost świadomości społecznej na temat warunków chowu brojlerów i kur niosek oraz doprowadzenie do polepszenia dobrostanu tych ptaków.

O kurze
Kura domowa (Gallus domesticus) – ptak hodowlany z rodziny kurowatych, hodowany na całym świecie. Udomowienie kury miało prawdopodobnie miejsce w III tysiącleciu p.n.e. w Indiach. Około 1000 r. p.n.e. kury hodowano już w Chinach, a ok. 500 r. p.n.e. w Egipcie i Europie, w tym w Polsce (odnaleziono kości kur podczas wykopalisk w Biskupinie). Początkowo kury hodowano jako zwierzę święte, a ich jaja spożywano tylko w celach rytualnych. Mięsa w zasadzie nie jedzono. Zaszczytu tego dostąpić mogli jedynie mnisi i możnowładcy.

Dobrostan zwierząt
Dobrostan lub inaczej poszanowanie interesów zwierząt wiąże się bardziej z poglądami teoretyków i praktyków dotyczących zwierząt gospodarskich. Poglądy te i działania organizacji społecznych mogą w tym obszarze dotyczyć tzw. hodowli ekologicznych, praw konsumentów do wyboru „żywności bez okrucieństwa”, czy zachowania tradycyjnych metod pozyskiwania mleka, mięsa i skóry. Jest to bardzo ważna sprawa, w szczególności dla świadomego konsumenta. Dlatego też najwyższy dobrostan zwierząt zachowany jest w gospodarstwach prowadzonych metodami ekologicznymi. Dyskusja nad dobrostanem zwierząt trwa na forum międzynarodowym już blisko 30 lat, angażując specjalistów z takich dziedzin jak: etologia, fizjologia, hodowla, weterynaria, ekonomika produkcji zwierzęcej, a także etyka i prawo. Pojęcie „dobrostan” nie jest łatwe do zdefiniowania. Termin ten wyrasta z takich jakości biologicznych jak stres, tolerancja, adaptacja, kondycja i homeostaza. Już to samo wskazuje, że „stan dobra” dotyczy organizmu jako całości i ogarnia wszystkie jego funkcje, od reakcji psychicznych (emocje, odczucia) do zjawisk zachodzących na poziomie komórkowym. Interakcje między różnymi poziomami dobrostanu a równowagą biologiczną ustroju dotyczą całego okresu życia i podlegają modyfikacjom wynikającym ze zmiennych środowiska zewnętrznego i wewnętrznego. Stąd też wynika, iż „dobrostan” znaczy więcej niż komfort fizyczny lub biologiczny, gdyż dodatkowo uwzględnia równowagę emocjonalną, zależną od możliwości wypełniania gatunkowych i osobniczych norm behawioralnych.

Jak wspierać hodowlę o najwyższym   dobrostanie zwierząt?
Wybierając rolnictwo ekologiczne
Rolnictwo ekologiczne jest szansą na poprawę jakości produktów żywnościowych, stanu środowiska oraz dobrostanu zwierząt. Jest to najbardziej przyjazna środowisku produkcja rolnicza. Dzięki uprawie bez stosowania chemii rolnej i stałej kontroli procesu produkcyjnego, rolnictwo ekologiczne przyczynia się do wytwarzania żywności o wysokiej jakości, zachowania różnorodności biologicznej i ochrony zasobów naturalnych.

Europejski przemysł brojlerowy

W krajach Unii Europejskiej co roku zabija się ponad 400 milionów kurczaków hodowanych na mięso – tzw. brojlerów. Produkcja kurczaków w krajach UE stanowi 14% światowej produkcji. Polska jest na piątym miejscu wśród producentów brojlerów w Unii Europejskiej. Nowoczesny przemysł brojlerowy ma więcej wspólnego z produkcją taniej odzieży, niż z rolnictwem, jakie znamy. Przemysł ten zbudowany jest w oparciu o linię produkcyjną, gdzie kurczaki są masowo produkowane, a cały przemysł jest w rękach kilku silnych korporacji o zasięgu ogólnoświatowym.

Selekcja genetyczna
Brojlery od pokoleń są genetycznie selekcjonowane, tak aby rosły jak najszybciej: w celu uzyskanie jak największej ilości mięsa w jak najkrótszym czasie. Od momentu wyklucia się z jajka, do momentu trafienia na sklepową półkę mija zwykle 6 tygodni! To dwa razy krócej niż to było jeszcze 30 lat temu. W naturalnych warunkach kurczak musi rosnąć 5 miesięcy, aby osiągnąć dojrzałość. Tak szybki wzrost powoduje liczne problemy zdrowotne, takie jak: niewydolność serca, choroby układu krążenia, kłopoty z chodzeniem. Aby wyprodukować szybko rosnącego brojlera, firmy stosują skomplikowaną metodę hodowli, w efekcie której kurczak trafiający na półkę w sklepie, jest końcowym produktem manipulacji na czterech wcześniejszych pokoleniach ptaków. Brojlery w języku hodowców są niekiedy określane jako ptaki „stołowe” (ang. „table birds”), dla odróżnienia ich od ptaków z wcześniejszych pokoleń.

Znakowanie jajek – w skład tego kodu wchodzi:
a. kod systemu chowu kur, gdzie

"O" - oznacza chów ekologiczny	"1" - oznacza wolny wybieg	"2" - oznacza hodowlę ściółkową	"3" - oznacza hodowlę klatkową

b. oznaczenia państwa członkowskiego, z którego jajko pochodzi (np. PL – Polska)
c. weterynaryjny numer identyfikacyjny

Chów ekologiczny
Kury żyją w warunkach z zachowaniem najwyższego dobrostanu.

Wolny wybieg

Kury mają stały dostęp w ciągu dnia, do wybiegu na świeżym powietrzu, zwykle pokrytego roślinnością. Wnętrza muszą odpowiadać warunkom systemu ściółkowego, a maksymalne zagęszczenie może wynosić 2 500 ptaków na hektar (4 metry sześcienne na kurę). Ptaki mogą poruszać się swobodnie, co powoduje, że mają silniejsze kości. Mogą korzystać z grzęd, wybierać miejsca gniazdowania i wykazywać naturalne zachowanie.

System ściółkowy
Ptaki są trzymane w budynkach, gdzie maksymalne zagęszczenie wynosi 25 ptaków na metr kwadratowy, w zależności od rodzaju systemu. Dyrektywa z 1999 roku pozwala na maksymalne zagęszczenie 9 ptaków na metr kwadratowy powierzchni użytkowej i maksymalnie 4 piętra. Ptaki mają dostęp do skrzynek z gniazdami, pożywienia i wody na wszystkich poziomach. Ściółka znajduje się na najniższym piętrze. Każdy ptak powinien mieć zapewnione około 15 cm grzędy. Ptaki mają dostęp do pomieszczeń, gdzie mogą zażywać kąpieli w piasku, drapać i gniazdować, mogą się poruszać i korzystać z grzęd. Zwiększona aktywność wzmacnia kości.

System klatkowy
Klatka mieszcząca pięć do siedmiu ptaków ma zwykle rozmiary 50 cm x 50 cm. Jest to puste pomieszczenie z nachyloną podłogą z siatki drucianej oraz sprzętem do karmienia, pojenia i zbierania jajek. Klatki niosek mogą być ułożone w różne kształty, mogą być też poustawiane jedna na drugiej w ilości od trzech do ośmiu. Jedną z poważniejszych trosk jest stopień zamknięcia. Grzędy nie są powszechnie używane. Przyjmując strach, frustrację i ból za definicję cierpienia, na podstawie badań naukowych można wyciągnąć wniosek, że kury nioski cierpią w klatkach i że system klatkowy jest obarczony niezmiennymi problemami dobrostanu zwierząt.

Jednocześnie zezwala się producentom posiadającym stada kur niosek poniżej 50 sztuk, na sprzedaż na rynku lokalnym jaj nieostemplowanych na skorupie, pod warunkiem iż na miejscu sprzedaży podaje się nazwę i adres gospodarstwa.

Podział jajek według klas jakości:
a.Klasa A–jajko świeże i ekstra świeże, które przeznaczone jest do handlu detalicznego;

b.KlasaB–jest to jajko drugiej jakości przeznaczone dla przedsiębiorców przemysłu spożywczego i niespożywczego.

Znakowanie opakowań jednostkowych i zbiorczych
Opakowania jednostkowe i zbiorcze powinny zawierać następujące dane:

a.nazwę i adres przedsiębiorstwa pakującego jajka;

b.metodę chowu kur;

c.numer zakładu pakowania;

d.liczbę zapakowanych jajek;

e.klasę wagową (jajka klasy A mają cztery kategorie wagowe: XL, L, M, S);

f.klasę jakości;

g.datę minimalnej trwałości, która nie może przekroczyć 28 dni;

h.zalecenie właściwego przechowywania jajek.

Znakowanie jajek sprzedawanych luzem
Przy sprzedaży jajek luzem trzeba zamieszczeć następujące informacje: datę minimalnej trwałości, numer zakładu pakującego jajka i zalecenia dotyczące właściwego przechowywania jajek.

Sporządzono na podstawie:

–Rozporządzenie Komisji (WE) NR 2295/2003 z dnia 23 grudnia 2003 r. wprowadzające szczegółowe zasady wykonywania rozporządzenia Rady (EWG) nr 1907/90 w sprawie niektórych norm handlowych w odniesieniu do jaj.

–Rozporządzenie Rady (EEC) nr 1907/90 z 26 czerwca 1990 r. w sprawie określonych norm handlowych na jaja.