Współodczuwanie - numer 53

Grudzień 2009

Lipy na siódme urodziny Święta Drzewa

Lipy, które w tradycji polskiej szlachty sadzone były w dniu narodzin dziecka, stały się głównym symbolem ogólno-polskiej inauguracji 7. edycji Święta Drzewa Klubu Gaja. Wydarzenie, zorganizowane w stolicy Polski, swoją obec-nością uświetnili znakomici goście. Na Placu Żelaznej Bramy trzy dorodne lipy posadziło wspólnie ponad sto osób. Wśród nich Maciej Nowicki – Minister Środowiska, Jurek Owsiak – Prezes Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy i Jarosław Kochaniak – Zastępca Prezydenta m.st. Warszawy, które w sposób szczególny przyczyniło się do organizacji uroczystości.

W Święto Drzewa angażuje się bardzo wiele osób i wiele różnorodnych podmiotów, i to stanowi siłę tego przedsięwzięcia. Są wśród nich urzędy miast i gmin, nadleśnictwa, przedsiębiorstwa, instytucje i 5 tys. szkół. To co dzieje się na świecie – zmiany klimatyczne – dotyczą każdego z nas, i każdy może coś w tej sprawie zrobić. Program Święto Drzewa jest bardzo szeroki, daje możliwość przyłączenia się do różnych inicjatyw. Jest także częścią programu ONZ co sprawia, że działania podejmowane lokalnie w wielu miejscach Polski zwielokrotnione na całym świecie przynoszą globalne wyniki – powiedział Jacek Bożek, prezes Klubu Gaja. W odpowiedzi na zaproszenie do udziału w tegorocznej inauguracji Święta Drzewa Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, prof. Jerzy Buzek stwierdził: Gorąco popieram wszelkie „zielone” akcje gdyż Ziemię mamy jedną i jako nasze wspólne dobro powinniśmy o nią dbać.

Ochroną, obroną i sadzeniem drzew Klub Gaja zajmuje się od początku swojej już ponad 20-letniej historii. Kilkadziesiąt przykła-dów tych działań, które przez lata udało się utrwalić na fotograficznej kliszy, zostało zaprezentowanych w Warszawie obok sadzo-nych lip. Na fotografie rozwieszone pomiędzy starymi, parkowymi drzewami, szarpane i strącane przez wiatr jak jesienne liście, chętnie zaglądali przechodnie i widzowie happeningu Od drzewa do drzewa. Dwa zdjęcia z tej niecodziennej galerii, skopiowane kilkaset razy stały się swoistą pamiątką dla uczestników inauguracji. Fotografie z obrony drzew w centrum Bielska-Białej w 1989 r. oraz z sadzenia drzew w Islandii w 2009 r. zaopatrzone w różnorodne cytaty literackie, poetyckie, a także dotyczące pielęgnacji, ochrony i znaczenia drzew w życiu człowieka, widzowie zabierali ze sobą na pamiątkę.

Wśród nich cytat ze słynnego Drzewa Czesława Miłosza: A dziecko otwiera oczy i widzi pierwszy raz drzewo / I jak cho-dzące drzewa są dla nas ludzie... I ludzi, którzy przyjęli zaproszenie na inaugurację Święta Drzewa, a także uczestników programu, którzy nadesłali do Klubu Gaja sprawozdania z podjętych w tym roku działań – znów nie zabrakło. Drze-wa – symbol życia, wzrostu, trwałości i szczęścia – wciąż przekonują do siebie coraz to nowych ludzi. Dzięki programowi Klubu Gaja Święto Drzewa – już od siedmiu lat to grono systematycznie się powiększa.

Rośnie tu drzewo Słusznego Domysłu
o rozwikłanych wiecznie gałęziach
Olśniewająco proste drzewo Zrozumienia
przy źródle, co się zwie
Ach Więc To Tak

Wisława Szymborska

Przy sadzeniu lip nie brakowało młodych ludzi zaciekawionych wydarzeniem. Oni także samodzielnie zasadzili jedną z lip. To typowa warszawska lipka, odporna na smog i dymy, których mamy coraz więcej – mówił Jurek Owsiak. Jako Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy już po raz kolejny z Klubem Gaja uczestniczymy w takim sadzeniu. Przypuszczam, że urząd też sadzi drzewa. Jestem zakochany w Warszawie i widzę jak tutaj dużo się dzieje, jak się zmienia, tej zieleni przybywa i jestem tym zachwycony. Organizacje pozarządowe robią wokół tego szum, który jest potrzebny – przychodzą dorośli, dzieci, coś się dzieje. Tak jak my prowadzimy program Nauki pierwszej pomocy i dzieciaki biorą to sobie do ser-ca, tak samo ja pamiętam podobne akcje sadzenia z czasów dzieciństwa. To we mnie zostało. Jeśli mam hasło: sadzimy drzewa to ja jestem. Może na inne akcje bym nie przyjechał, bo mam do tego dystans, a do takiego wydarzenia nie, bo wiem, że to ekologia nie urzędowa, plakatowa, lecz realna – wyjaśniał Jurek Owsiak.

Uroczyste sadzenie lip poprzedziła konferencja prasowa. W spotkaniu z dziennikarzami wzięli udział: Jacek Bożek – Prezes Klubu Gaja, Jarosław Kochaniak – Zastępca Prezydenta m.st. Warszawy, Marian Pigan – Dyrektor Generalny Lasów Pań-stwowych, Sławomir Wontrucki – Prezes Zarządu LeasePlan Fleet Management Polska, Hanna Makowska – Dyrektorka Zespołu Szkół w Marzęcicach, Piotr Mikołajczyk z Biura Programu Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowi-ska (UNEP) i Jacek Jakubowski z Ashoki Innowatorzy dla Dobra Publicznego.

Warszawa – obok Berlina i Sztokholmu – jest jedną z najbardziej zielonych stolic europejskich. Mamy prawie 100 parków, skwery i zieleńce. – powiedział Jarosław Kochaniak, zastępca prezydenta m.st. Warszawy. W granicach administracyjnych największego miasta Polski znajdują się lasy, a ich powierzchnia zajmuje 15 procent powierzchni stolicy. To rzadkość w porównaniu z innymi podobnymi aglomeracjami. W tym roku Warszawa wzbogaci się o ponad 42 tysiące drzew. Będzie to blisko o połowę więcej drzew niż przed rokiem i dwa razy więcej niż dwa lata temu. Cieszę się, że mogę osobiście uczestni-czyć w Święcie Drzewa Klubu Gaja, że dzieje się to właśnie w naszym mieście – stwierdził Jarosław Kochaniak.

Jak się okazuje potrzeba zadrzewiania terenów pozaleśnych zwłaszcza miejskich jest w Polsce bardzo duża. Co roku sa-dzimy ponad 400 milionów nowych drzew. Z rocznego przyrostu drewna pozyskujemy tylko 60 procent, ponieważ w ciągu ostatnich kilku lat stało się jasne, że głównym zadaniem leśników jest ochrona zasobów, tym chętniej więc uczestniczymy w Święcie Drzewa. Jesteśmy do państwa dyspozycji, ponieważ przede wszystkim jesteśmy służbą leśną. – deklarował Marian Pigan, dyrektor generalny Lasów Państwowych, które są partnerem strategicznym Święta Drzewa od początku czyli od 2003 roku.

(…) z drzewa tak rosochatego,
z jakiego zrobiony jest człowiek,
nie można wyciosać czegoś zupełnie prostego

Immanuel Kant

Z danych Ministerstwa Środowiska wynika, że najbardziej nieprzyjaznym dla środowiska naturalnego środkiem transportu są samochody. Auta z silnikiem spalinowym mają aż 30-procentowy udział w zanieczyszczaniu atmosfery. Już po raz czwarty partnerem Święta Drzewa był LeasePlan Fleet Management Polska, a akcje zalesiania stały się stałym elementem polityki proekologicznej firmy. LeasePlan oprócz aktywnego uczestnictwa w inicjatywach związanych z działalnością na rzecz ekologii i ochrony środowiska naturalnego, promuje postawy ekologiczne również wśród swoich klientów. Obecnie LeasePlan, jako jedyna firma branży flotowej w Polsce, oferuje usługę GreenPlan. Z jednej strony polega ona na redukowaniu emisji CO2, z drugiej – na rekompensowaniu jej negatywnego wpływu na środowisko naturalne – wyjaśniał

Sławomir Wontrucki, prezes zarządu LeasePlan.

Świętowaliśmy też naszą wspólną pracę. Wyróżnieni uczestnicy Święta Drzewa w jego poprzedniej edycji odebrali w Warszawie, w Pałacu Lubomirskich – obecnie siedzibie Business Centre Club, nagrody Czarodziejskiego Drzewa oraz nagrody Pegaza. Zespół Szkół w Marzęcicach w województwie warmińsko-mazurskim zdobył nagrodę Czarodziejskiego Drzewa już po raz drugi. Blisko 2100 drzew i krzewów posadzono w otoczeniu domów rodzinnych uczniów tej placówki czyli 12 wsi znajdujących się w obwodzie szkoły. Dodatkowo tysiąc drzewek i 250 krzewów przekazano zaprzyjaźnionym placów-kom na Wileńszczyźnie.

Szkoła w Marzęcicach jest inicjatorem przedsięwzięcia Drzewo Rodziny. Dzieci za pośrednictwem szkoły otrzymują sadzon-ki z nadleśnictwa Brodnica i sadzą je wraz z dorosłymi członkami swojej rodziny w przydomowych ogrodach. Początki tej akcji sięgają lekcji szkolnych poświęconych genealogii własnej rodziny i opowieściom o dawnych zwyczajach rodzinnych, do których należało sadzenie drzewa z okazji narodzin dziecka. Dzieci piszą historię zasadzonego przez siebie drzewa, wyko-nują albumy opisujące takie drzewo, ale muszę podkreślić, że robią to tylko wówczas kiedy chcą. Cieszę się, że ich działa-nia przenoszą się do domów, bo tak wpływają na świadomość całych rodzin – opowiada Hanna Makowska, dyrektorka Zespołu Szkół w Marzęcicach. Drzewa Rodzin sadzone są także wokół szkoły. Kiedy poszczególne klasy kończą edukację i opuszczają szkołę mogą obok niej zasadzić wybrane przez siebie drzewo, które tutaj po nich zostanie na pamiątkę. Na przykład ostatnio klasy gimnazjalne posadziły graby – wyjaśnia H. Makowska. W przyszłym roku wspólnie z nadleśnictwem Brodnica uczniowie z Marzęcic będą robić nasadzenia gniazda cisa. Planowane jest także zaproszenie do programu innych organizacji obywatelskich, które działają w tym regionie takich jak: Ochotnicza Straż Pożarna i Koło Gospodyń Wiejskich.

Od 10 lat Zespół Szkół w Marzęcicach pod patronatem Wspólnoty Polskiej współpracuje z placówkami edukacyjnymi na Wileńszczyźnie. Tu także dotarła idea Święta Drzewa, a przy Domu Dziecka w Solecznikach powstała zadrzewiona Alejka Marzęcicka. Jestem przekonana, że do Klubu Gaja zaczną wkrótce docierać sprawozdania z programu Święta Drzewa na Litwie – zapewnia Hanna Makowska.

Nagroda Czarodziejskiego Drzewa trafiła także do Nadleśnictwa Krynki w województwie białostockim, które zaskoczyło rozmachem i rangą osób zaproszonych do udziału w Święcie Drzewa. Szpaler lip w Krynkach posadziło 44 Szefów Misji Dyplomatycznych akredytowanych w Polsce. Nadleśniczy Waldemar Sieradzki opowiadał: Raz do roku dyplomaci spo-za Unii Europejskiej wyjeżdżają by zwiedzać różne regiony Polski. Tym razem wypadło na Podlasie. W pewnym mo-mencie pojawił się pomysł by zrobić dla nich grzybobranie. Już wcześniej w naszym nadleśnictwie organizowaliśmy działania w ramach Święta Drzewa, choć do tej pory nie były one przez nas zgłaszane. Zastanawialiśmy się jak grupę dyplomatów zainteresować naszą przyrodą, jak sprawić, by zostawili tu po sobie jakiś ślad. Zaproponowałem, aby każdy z nich posadził drzewo. Okazało się, że sprawiło im to ogromną radość i właśnie to najbardziej z wizyty na Podlasiu zapamiętali.

Na rozkaz Pana Boga wyrosły z gleby

wszelkie drzewa miłe z wyglądu
i smaczny owoc rodzące oraz drzewo

życia w środku tego ogrodu
i drzewo poznania dobra i zła.

Biblia

Wydaje mi się, że sadzenie drzew jest głęboko zakorzenione  w człowieku – mówił W. Sieradzki. To nieprawda, że czło-wiek chce tylko zdobywać drewno. Święto Drzewa jest wspaniałe i nagroda Czarodziejskiego Drzewa, także. Tak! Drzewa są naprawdę czarodziejskie, są piękne i wspaniałe. Nas może nie być, a one będą rosły, ale gdyby ich zabrakło, my nie mamy szans na istnienie. Wysłałem Kartę Zgłoszenia do programu nie dlatego, by otrzymać nagrodę, ale dlatego żeby jakoś odnotować to wydarzenie w naszym nadleśnictwie, a także, aby było wiadomo, że wysiłki Klubu Gaja nie giną w próżni, że ta inicjatywa to rzecz, którą ludzie chcą robić.

Nagrodzona Czarodziejskim Drzewem Szkoła Podstawowa nr 2 w Toruniu Świętem Drzewa zainteresowała szkoły z Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Włoszech, Grecji, Turcji i Austrii. Pomyślałam sobie, że warto propagować ideę sadzenia drzew, w tych krajach, w których mamy szkoły partnerskie w programie Socrates – opowiada Jolanta Kola, koordynator Święta Drzewa w toruńskiej szkole. Nasze dzieci przygotowały zielniki polskich drzew, które wysłane zostały do tamtych krajów, a przed szkołą posadziliśmy drzewo w intencji pokoju. Delegacja z naszej szkoły była w Wielkiej Brytanii, a teraz jest we Włoszech. Zawsze kiedy się spotykamy sadzimy Drzewo Pokoju tak więc teraz takie drzewko zasadzono także u naszych włoskich partnerów.

Drzewa wznoszą się za oknem ku górze
niczym pełne tęsknoty wołanie niemej ziemi

Rabindranath Tagore

Czarodziejskim Drzewem Klub Gaja nagrodził także nadleśnictwo – Bogdaniec (woj. lubuskie) wraz z Urzędem Miasta i Gminy Witnica, również nagrodzonym, które jest autorem projektu Jedno drzewko na jednego mieszkańca Gminy Witnica. Projekt został przyjęty jako lokalna uchwała zobowiązująca do corocznego wysadzania drzew w liczbie odpowiadającej aktualnej liczbie mieszkańców gminy.

Obok dorosłych Czarodziejskie Drzewa zdobyli także najmłodsi – z Koła Ekologicznego Ekoludki w Szkole Podstawowej w Pacynie i Niegocińskie Skrzaty z Przedszkola nr 244 w Warszawie. Ekoludki prowadząc systematyczną obserwację kasztanowca stworzyły Kalendarz jednego drzewa, a sprawozdanie nadesłane z działań podjętych przez Niegocińskie Skrzaty jest idealnym wzorem jak za pomocą plastyki, literatury, muzyki i działań w terenie zainteresować drzewami i przyrodą najmłod-szych, ich rodziców i mieszkańców całego osiedla. Podopieczni Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii w Szczecinie posadzili dwa tysiące młodych dębów i Drzewo Nadziei. Aż 5 tysięcy drzew zasadziła Federacja Młodych Socjaldemokratów w Lubinie, a Powiatowe Centrum Ekologiczne przy Starostwie Powiatowym w Limanowej zmobilizowało do działania prawie 2 tysiące osób. W sumie w powiecie limanowskim do 6. edycji święta przyłączyło się 16 szkół i zespołów szkół, przedszkole, ośrodek wychowawczy i najmniejsi z najmłodszych czyli maluszki z limanowskiego żłobka. Czarodziejskie Drzewo otrzymała także firma LeasePlan Fleet Management Polska, która posadziła prawie 6 tysięcy drzew na stokach Klimczoka w Beskidach.

Elementem Święta Drzewa jest program Zbieraj makulaturę – ratuj konie. Za pieniądze ze sprzedaży surowców wtórnych zbieranych przez placówki edukacyjne, instytucje, firmy i indywidualnych darczyńców, Klub Gaja może troszczyć się o konie schorowane, niechciane, przeznaczone na rzeź. Tym, którym uda się zebrać najwięcej pieniędzy na pomoc takim zwierzę-tom Klub Gaja w podziękowaniu za trud i wrażliwość wręcza Nagrodę Pegaza. Tym razem statuetki odebrały: firma TNT Express Poland, która zebrała blisko 32,5 ton makulatury oraz Szkoła Podstawowa w Szczodrzykowie, która zgromadziła ponad 11 ton zużytego papieru. Oprócz pegaza z ceramiki uczniowie szkoły w nagrodę za swoją pracę mogli go także wy-konać własnoręcznie w postaci kilkumetrowej rzeźby przed swoją szkołą.

Uroczystość rozdania nagród, Certyfikatów dla Partnerów Święta Drzewa a także wyróżnień Pro Bono dla Ziemi zakończył koncert fortepianowy Katarzyny Musiał, stypendystki Vancouver Chopin Society i Polskiej Fundacji Społeczno-Kulturalnej w Québec’u. Koncert zatytułowano Przyroda i folklor w muzyce klasycznej. Następnego dnia jeden z głównych partnerów Święta Drzewa – firma LeasePlan Fleet Management Polska zorganizowała piknik dla swoich pracowników i zaproszonych gości, m.in. Polsko-Amerykańskiej Izby Handlowej oraz wspólne sadzenie ponad 3 tysięcy sosen w Jazgarzewie pod Warszawą w Nadleśnictwie Chojnów.

Trzeci Pegaz Klubu Gaja

Szczodrzykowo w województwie wielkopolskim to kolejna miejscowość, do której dotarł Pegaz – symbol programu Klubu Gaja Zbieraj makulaturę – ratuj konie. Oryginalna rzeźba, zrobiona z kawałków drewna i gałęzi stanęła przed miejscową szkołą podstawową. Sfrunęła do Szczodrzykowa nie z nieba lecz z głowy i rąk Waldemara Rudyka, artysty, który od lat współpracuje z Klubem Gaja. To już trzeci Pegaz będący niezwykłą ozdobą szkoły szczególnie wyróżniającej się w zbiórce makulatury na rzecz pomocy koniom starym, schorowanym bądź przeznaczonym na rzeź, a które przyłączyły się do pro-gramu Zbieraj makulaturę – ratuj konie, będącego elementem programu Święto Drzewa. Uczniowie Szkoły Podstawowej w Szczodrzykowie zebrali prawie 11 ton makulatury. Najbardziej w zbiórkę zaangażowały się dzieci z kół zainteresowań: ekologicznego i plastycznego oraz ze szkolnego Klubu Miłośników Koni. One także budowały Pegaza. Dla wielu z nich była to niepowtarzalna okazja udziału w procesie tworzenia wypowiedzi artystycznej jaką dla Waldemara Rudyka są m.in. jego „patyczaki”, do których należy także Pegaz. Do pracy włączyli się również dorośli. Potrzebny na rzeźbę surowiec dotarł do szkoły z tartaku w Robakowie, którego właścicielem jest dziadek jednego z uczniów. Dziękujemy!

W szkole od 5 lat działa Klub Miłośników Koni, który dodatkowo przyłączył się do zbiórki pieniędzy w ramach programu Zbieraj makulaturę – ratuj konie organizując loterię fantową i sprzedaż ciast podczas akcji Nie jestem sam – potrafię dzielić się z innymi zorganizowaną w szkole. Dla koniarzy stawianie Pegaza to wielkie święto i przeżycie – mówiła Małgorzata Wawrzyniak, opiekunka klubu i szkolny pedagog.

Jest to już trzeci Pegaz Klubu Gaja i Waldemara Rudyka, który stanął w Polsce w ramach programu Święto Drzewa. Poprzednie znajdują się przy Gimnazjum nr 3 w Mysłowicach (2007 r. – 4. edycja Święta Drzewa) oraz przy Zespole Szkół Integracyjnych w Wałbrzychu (2008 r. – 5. edycja Święta Drzewa). W szkole w Szczodrzykowie podczas jednego miesiąca 460 uczniów zebrało i sprzedało niemal 11 ton makulatury.

Święto Drzewa na Klimczoku

Dzięki współpracy Klubu Gaja i Nadleśnictwa Bielsko na górze Klimczok w Beskidzie Śląskim zasadzono las demonstra-cyjny. Podzielony na dwie części – bliżej schroniska na Klimczoku i niemal na szczycie góry – będzie służył edukacji na temat potrzeb i możliwości lasu nie tylko najmłodszym, ale i dorosłym. Ponad 14 tys. sadzonek nowych drzew: buków, jodeł i świerków sadzono dzięki partnerom 7. edycji programu Święto Drzewa – firmom: LeasePlan, Troton, Eco Service, Michelin. W przyszłości w tym miejscu zamontowane zostaną tablice edukacyjne.

Uda się obsadzić dwa hektary, czyli całkiem spory lasek. Im więcej drzew zasadzimy, tym szybciej przebudowywany las zacznie spełniać swoją funkcję – wyjaśniał Gazecie Wyborczej Hubert Kobarski, bielski nadleśniczy. To niezwykle ważne, bo w Beskidach wymierają świerki. Atakowane przez kornika drzewa trzeba masowo wycinać.

W latach 2008–2010 program Święto Drzewa realizowany jest dzięki wsparciu udzielonemu przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię po-przez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego, a także ze środków Rzeczpospolitej Polskiej w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych. Program dofinansowany jest ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Honorowy Patronat nad programem objął Minister Środowiska Maciej Nowicki. Partner strategiczny Lasy Państwowe. Partnerzy programu: LeasePlan, Troton, Eco Service, Ashoka, Sk-ógræktarfélag Grindavíkur.